Μια παράδοση από τα βάθη της θάλασσας…
Στο πλαίσιο του εκθεσιακού θεσμού με τίτλο «Νέα αποκτήματα / Νέες προσεγγίσεις», μία περίοπτη προθήκη στον χώρο υποδοχής του Μουσείου καλωσορίζει τους επισκέπτες, συστήνοντάς τους μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες, νέες και παλιές, αρχαιότητές του.
Αντικείμενα που είτε αποκτήθηκαν πρόσφατα και για πρώτη φορά παρουσιάζονται στο επιστημονικό και ευρύ κοινό, είτε ανασύρθηκαν από τα ράφια των αποθηκών για να εκτεθούν υπό το πρίσμα μιας νέας προσέγγισης, μετά από μία διαδικασία αποκατάστασης, μία νέα ερμηνεία ή μετά από νέα επιστημονικά δεδομένα.
Το 2018 η κα Ελισάβετ Παπανικολάου-Λαζαρίδου παρέδωσε στο Μουσείο έναν μεγάλο πήλινο αμφορέα (ΜΘ 30857), με φερόμενη προέλευση τη θαλάσσια περιοχή ανοιχτά της Τορώνης στη Χαλκιδική.
Πρόκειται για έναν μεγάλο εμπορικό/μεταφορικό ψευδόστομο μυκηναϊκό αμφορέα (FS 164) της Ύστερης Εποχής Χαλκού (ΥΕ ΙΙΙΑ2–ΙΙΙΒ) ‒μοναδικό δείγμα του είδους του στη συλλογή κεραμικής του Μουσείου‒ που μάλλον χρησιμοποιούνταν για αποθήκευση και μεταφορά απλού ή αρωματικού ελαίου.
Η επιφάνειά του, καλυμμένη από θαλάσσιους οργανισμούς, δείχνει πως το αγγείο κείτονταν για χρόνια σε ήρεμο και σκοτεινό θαλάσσιο περιβάλλον, δηλαδή σε βαθιά νερά.
Εάν η (φερόμενη) προέλευσή του από τον κόλπο της Τορώνης ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, τότε είναι το βορειότερο δείγμα αυτού του τύπου αμφορέων στο Αιγαίο. Σε αυτήν την περίπτωση, η εναπόθεσή του στη θάλασσα συνδέεται, άραγε, με κάποιο συμβάν των μυκηναϊκών χρόνων; Π.χ. με ένα άγνωστο μέχρι σήμερα ναυάγιο, ή αγκυροβόλημα, ή αναγκαστική απόρριψη φορτίου λόγω θαλασσοταραχής; Ή, μήπως, με μια δευτερογενή μετακίνηση κατά τους νεότερους χρόνους, με το αγγείο λ.χ. να μεταφέρεται εκεί πιασμένο στα δίχτυα ψαράδων;
Τι υποδεικνύουν η πετρογραφική και χημική ανάλυσή του ως πιθανή προέλευση και κέντρο παραγωγής του; Μπορούμε να προτείνουμε μια υποθετική θαλάσσια διαδρομή του με βάση τις μελέτες για τους δίαυλους ναυσιπλοΐας στο προϊστορικό Αιγαίο; Ποιες παράκτιες θέσεις της Ύστερης Εποχής Χαλκού στον Τορωναίο κόλπο θα μπορούσαν να αποτελούν τελικό προορισμό ή ενδιάμεσο σταθμό σε αυτήν την υποτιθέμενη διαδρομή;
Είναι σχεδόν αναπόφευκτο, τελικά, ένα αρχαιολογικό εύρημα που δεν προέρχεται από ασφαλές ανασκαφικό σύνολο ‒όπως ο συγκεκριμένο αμφορέας‒ να γεννά περισσότερα ερμηνευτικά ερωτήματα, παρά να παρέχει σαφείς απαντήσεις…
