Μάρτιος 2020

Ζεύγη σιδερένιων δεσμών («πέδαι»/πέδες) από την Άκανθο (σημερινή Ιερισσό)

Ζεύγη σιδερένιων δεσμών («πέδαι»/πέδες) από την Άκανθο (σημερινή Ιερισσό) (Ι.120.136). © ΥΠΠΟΑ

Δύο διαφορετικοί τύποι σιδερένιων δεσμών του Αρχαιολογικού Μουσείου Πολυγύρου. Οι πέδες βρέθηκαν σε δώδεκα ταφές του νεκροταφείου της Ακάνθου, περασμένες στα πόδια των νεκρών δεσμωτών. Οι ταφές ήταν ακτέριστες και χρονολογούνται μεταξύ 4ου και 3ου αι. π.Χ.

Στο πρώτο ζευγάρι (Ι.144.51), οι κρίκοι είναι φτιαγμένοι από ταινιωτό έλασμα που στερεωνόταν με καρφάκια στα άκρα. Οι κρίκοι, πιθανόν, συνδέονταν μεταξύ τους με σκοινί που δεν διατηρήθηκε. Στο δεύτερο ζευγάρι (Ι.120.136), οι κρίκοι είναι κυκλικής διατομής και τα άκρα τους εισχωρούν το ένα μέσα στο άλλο. Τους συνδέει ένα ευθύγραμμο στέλεχος με οπές στις οποίες προσαρτώνται οι κρίκοι.

Έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις σχετικά με την ταυτότητα των δεσμωτών:

Ίσως να ήταν δούλοι και οι πέδες να ήταν η τιμωρία για την αλαζονική συμπεριφορά τους, πρακτική η οποία αναφέρεται και από τον Διόδωρο. Σύμφωνα με μια δεύτερη θεωρία, μπορεί να πρόκειται για ψυχικά άρρωστα άτομα των οποίων η βίαιη συμπεριφορά αντιμετωπιζόταν με τα δεσμά. Ίσως πάλι να ήταν κατάδικοι, που τους βρήκε ο θάνατος ενόσω εξέτιαν την ποινή τους. Μια τελευταία υπόθεση τους ταυτίζει με τους έλληνες μισθοφόρους που πολέμησαν στο πλευρό των Περσών ενάντια στον στρατό του Μ. Αλέξανδρου, στον Γρανικό ποταμό το 334 π.Χ. Μετά την ήττα των Περσών, σύμφωνα με τον Αρριανό, καταδικάστηκαν να δουλεύουν σιδηροδέσμιοι για το υπόλοιπο της ζωής τους.

Για καμιά από τις παραπάνω θεωρίες δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι, λόγω της ανεπάρκειας των στοιχείων που έχουμε στη διάθεσή μας. Οι δεσμώτες της Ακάνθου είχαν κοινή αντιμετώπιση, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι τους συνέδεε μια κοινή μοίρα στην πρότερη ζωή τους. Ενδεχομένως, στην κοινωνία της Ακάνθου ο κάθε τύπος δεσμού να συσχετιζόταν με διαφορετικές σωφρονιστικές μεθόδους ή με την αντιμετώπιση διαφορετικών κοινωνικών ζητημάτων.

Χρονολόγηση: τέλος 4ου - αρχές 3ου αι. π.Χ.

Μπορείτε να δείτε το έκθεμα στην περιοδική έκθεση «Από τον Νότο στον Βορρά: Αποικίες των Κυκλάδων στο βόρειο Αιγαίο».